Teodor Mańczyk, znany również pod pseudonimem „Maiwald”, to postać, która zapisała się w historii Polski jako wyjątkowy żołnierz i lider zaangażowany w ruchy powstańcze. Urodził się 9 listopada 1894 roku w miejscowości Chropaczów, a swoją drogę życiową zakończył 8 stycznia 1969 roku w Świętochłowicach.
Jako podporucznik, Mańczyk wyróżniał się nie tylko w szeregach armii, ale także jako aktywny działacz społeczny. Jego działalność na rzecz społeczności lokalnych oraz jego charyzma uczyniły go jednym z kluczowych przywódców powstańczych, co odzwierciedla jego znaczenie w tamtym okresie.
Życiorys
Teodor Mańczyk to postać o bogatej i niezwykłej historii życiowej, która rozpoczęła się w górniczym przemyśle Rybniku, gdzie w latach 1912–1914 pracował jako górnik. Jego życie na zawsze zmieniło się w 1914 roku, kiedy to został powołany do armii niemieckiej i wziął udział w zaciekłej bitwie pod Arras.
W 1915 roku, po dostaniu się do niewoli francuskiej, postanowił wstąpić dobrowolnie do armii francuskiej, co świadczy o jego odwadze i determinacji w walce. Dzięki swoim uczynkom w czasie działań wojennych, został odznaczony prestiżowym Krzyżem Wojennym „Croix de guerre”.
Mańczyk 27 maja 1918 roku dołączył do Armii Polskiej we Francji, gdzie ukończył szkołę podchorążych. Pracował jako podporucznik, pełniąc funkcję instruktora w obozach wojskowych. W 1920 roku, będąc przydzielonym do Polskiej Misji Wojskowej w Paryżu, brał udział w konwojowaniu transportów materiałów wojennych do Polski.
W listopadzie 1920 roku Mańczyk został urlopowany z wojska, aby wziąć udział w plebiscycie na Górnym Śląsku. Pierwotnie działał jako obwodowy w POW Górnego Śląska w powiecie raciborskim, a od stycznia 1921 roku pełnił funkcję komendanta powiatowego POW Górnego Śląska w Opolu. Kiedy wybuchło III powstanie śląskie, objął stanowisko organizatora oraz dowódcy Opolskiego Pułku Powstańczego, a po jego rozwiązaniu dowodził 1 batalionem Podgrupy „Linke”. Jego działania wojenne obejmowały walki w rejonie Ozimka (3 maja) i Dobrodzienia (6 maja), a także na odcinku Myślina – Staniszcze Wielkie w połowie maja i do końca czerwca.
Po zakończeniu powstania, Mańczyk przeszedł proces demobilizacji. W latach 1922–1937 pracował w polskiej służbie celnej oraz jako podkomisarz Straży Granicznej. W 1937 roku powrócił na Śląsk, gdzie zaangażował się w działalność wielu organizacji kombatanckich i patriotycznych, takich jak Związek Powstańców Śląskich, Polski Związek Zachodni i Związek Hallerczyków. W dramatycznym roku 1939 był jednym z głównych organizatorów obrony zakładów przemysłowych na Górnym Śląsku.
Niestety, w 1939 roku został aresztowany przez gestapo i trafił do obozu koncentracyjnego w Dachau, a później w Mauthausen-Gusen. Po zakończeniu II wojny światowej, w 1945 roku, wrócił do Polski, stając się aktywnym działaczem społecznym. Przez osiem lat był radnym Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach. Jego zasługi i poświęcenie zostały docenione w 1968 roku, kiedy to otrzymał Śląską Nagrodę im. Juliusza Ligonia.
Ordery i odznaczenia
Teodor Mańczyk otrzymał wiele prestiżowych odznaczeń, które świadczą o jego odwadze oraz wkładzie w działania na rzecz Polski. Wśród nich wyróżniają się następujące nagrody:
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
- Krzyż Walecznych,
- Srebrny Krzyż Zasługi (przyznany 9 listopada 1932 roku),
- Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi,
- Krzyż Wojenny „Croix de guerre” (Francja).
Przypisy
- Marcin Boratyn: Laureaci Nagrody im. Juliusza Ligonia z powstańczym życiorysem. e-civitas.pl, 29.06.2021 r. [dostęp 13.06.2022 r.]
- Według Encyklopedii powstań śląskich urodził się w miejscowości Pawłów (pow. raciborski) w rodzinie chłopskiej.
- M.P. z 1932 r. nr 259, poz. 298 „za zasługi na polu zwalczania przemytnictwa”.
- od 1951 dzielnica Świętochłowic
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Jerzy Waletko | Jerzy Dyrda | Teodor Piechaczek | Augustyn Jancik | Alojzy Borgowiec | Antoni Michalik | Alfons ManiuraOceń: Teodor Mańczyk