Franciszek Teofil Borys, urodzony 1 października 1877 roku w Świętochłowicach, to postać niezwykle barwna w historii literatury górnośląskiej. Zmarł 21 stycznia 1916 roku pod Comines podczas I wojny światowej. Był on nie tylko pisarzem i poetą epickim, ale również autorem sztuk teatralnych, dziennikarzem oraz działaczem narodowym i społecznym.
Po ukończeniu szkoły ludowej, rozpoczął pracę w kopalni Deutschland, jednak jego pragnienie zdobywania wiedzy pchnęło go do podjęcia dalszej nauki. W wieku osiemnastu lat udał się do Włoch, gdzie kształcił się w salezjańskim zakładzie w Turynie. Tam nauczył się języka niemieckiego oraz częściowo łaciny i zdobył cenną wiedzę z zakresu prawa.
W 1899 roku, po powrocie do Polski, Borys otworzył zakład fotograficzny w Królewskiej Hucie, obecnie znanej jako Chorzów. Jednocześnie pracował w redakcji "Katolika", prowadząc dział porad prawnych, który jednak nie przynosił mu wystarczających dochodów. Zmęczony trudnościami, zdecydował się zlikwidować własny zakład i odejść z redakcji. Następnie przeniósł się do Milowic w zaborze rosyjskim, gdzie podjął pracę jako podsztygar w kopalni "Saturn". Lecz wkrótce, z powodu trudnej sytuacji, został wydalony z powrotem do Prus.
W Prusach rozpoczął współpracę z Gazetą Katolicką, w której opublikował swój najbardziej znaczący utwór – "Dzielny ludek. Kilka wypadków z życia Górnoślązaków" w 1904 roku. Dzieło to podkreślało trudne losy Górnoślązaków i stało się świadectwem społecznych realiów tamtych czasów.
Niestety, los Borysa zakończył się tragicznie. Podczas I wojny światowej został powołany do armii pruskiej i walczył na froncie francuskim, gdzie zginął za obcą sprawę. Wincenty Ogrodzieński, komentując twórczość Borysa, określił go jako zmarnowany talent, który mimo wahań w swoich debiutanckich tekstach, takich jak "Chorzowianie", zyskiwał na sile i samodzielności w "Dzielnym ludku". To właśnie na tym ostatnim etapie kończy się jego epizodyczna obecność w piśmiennictwie śląskim.
Ważniejsze utwory
Oto kluczowe utwory autorstwa Franciszka Teofila Borysa, które mają istotne znaczenie w jego twórczości:
- „Chorzowianie” (1899),
- „Dzielny ludek” (1904),
- „Zakochany Żyd”,
- „Amerykanin”.
Przypisy
- Wincenty Ogrodzieński: Dzieje piśmiennictwa śląskiego. Do druku przygotowali Ludwik Bożek i Zdzisław Hierowski. Katowice 1965 r.; cytat za Świętochłowickie pamiątki pióra, op. cit., s. 47.
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Michał Jarczyk | Piotr Owcarz | Leszek Korzekwa | Marcin Kindla | Kopruch | Carla Bartheel | Kacper Grzomba | Minoo | Klaudiusz Ševković | Jerzy Stasiuk | Grażyna Bułka | Krzysztof Kłosek | Krzysztof Zaleski | Krzysztof Hanke | Marcin Lachowicz | Zofia Paradowicz | Barbara Wałkówna | Stanisław Gerard Trefoń | Konrad Małek | Janusz SentOceń: Franciszek Teofil Borys