Teodor Kubina

---

Życiorys

Wczesne lata i studia

Teodor Kubina, syn Macieja i Joanny z domu Rolek, wyrósł w rodzinie skromnych warunków, gdzie jego ojciec pracował jako górnik w kopalni Matylda. Matka natomiast, zajmując się wychowaniem dziewięciorga dzieci, pełniła istotną rolę w ich życiu. W 1892 roku Teodor ukończył szkołę ludową w Świętochłowicach, a jego zaangażowanie w naukę przejawiało się również poprzez udzielanie korepetycji, by pomóc rodzinie w trudnych czasach.

W roku 1901, po ukończeniu gimnazjum w Królewskiej Hucie, rozpoczął studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego, skąd po jednym semestrze przeniósł się do Rzymu. W latach 1901–1907 studiował na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim, gdzie jego myśli i poglądy kształtował ks. Włodzimierz Piątkiewicz, pełniący rolę opiekuna polskich studentów, oraz ks. Josef Biederlack, rektor Collegium Germanicum. Ukończył studia z podwójnym doktoratem, zdobywając stopień z filozofii w 1904 roku oraz z teologii w 1907 roku. Podczas swoich studiów Kubina publikował szereg artykułów poświęconych tematyce społecznej w czasopismach zarówno polskich, jak i niemieckich.

Działalność duszpasterska

Teodor Kubina przyjął święcenia kapłańskie 27 października 1906 roku, a jego pierwsza msza święta miała miejsce w bazylice św. Piotra w Watykanie, gdzie manuduktorem był ks. Adam Sapieha. Rok później rozpoczął swoją pracę duszpasterską w parafii św. Wojciecha w Mikołowie, a po pewnym czasie kontynuował ją w Królewskiej Hucie w parafii św. Barbary.

W czasie swojej posługi w Mikołowie nawiązał kontakty z ważnymi osobami ze środowiska narodowego, takimi jak ks. Jan Kapica, oraz z grupą działaczy skupionych wokół Adama Napieralskiego i Wojciecha Korfantego. Jego działalność narodowa skutkowała przeniesieniem na Pomorze do parafii św. Marcina w Kołobrzegu, a następnie do Berlina do parafii św. Piusa. W Berlinie pełnił funkcje kuratora i proboszcza, współpracując z narodowymi gazetami przez cały czas, pomimo swojej pracy poza Górnym Śląskiem.

Nominacja na proboszcza parafii Najświętszej Maryi Panny w Katowicach miała miejsce w lipcu 1917 roku, a ceremonia wprowadzenia miała miejsce we wrześniu. Teodor Kubina aktywnie wspierał polskie inicjatywy społeczne w swojej parafii oraz był członkiem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”.

Działalność polityczna i społeczna

W 1919 roku, podczas powstań śląskich, Kubina zainicjował Śląski Związek Akademicki z Sekcją Teologiczną, który jednoczył księży z Górnego Śląska. W 1921 roku wszedł w skład Naczelnej Rady Ludowej na Górnym Śląsku, dążąc do utworzenia biskupstwa w tym regionie. Wziął również udział w misji do Rzymu w celu przedstawienia polskiego stanowiska w sprawie plebiscytu. Jego znajomość z nuncjuszem apostolskim, późniejszym papieżem Piusem XI, miała miejsce w latach 1918–1922.

Kubina celebrował mszę świętą na katowickim rynku w czerwcu 1922 roku, w czasie uroczystości powitania polskich wojsk na Górnym Śląsku. Jego zaangażowanie zostało docenione przez Prezydenta RP, który w 1923 roku przyznał mu Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski. W 1919 roku dołączył do Narodowego Stronnictwa Robotników, które w 1920 przekształciło się w Narodową Partię Robotniczą, i był twórcą licznych stowarzyszeń oświatowych oraz kulturalnych. W 1922 roku zasiadał w Tymczasowej Radzie Wojewódzkiej, a w 1923 roku został pierwszym redaktorem naczelnym tygodnika „Gość Niedzielny”, gdzie publikował swoje prace.

Biskup częstochowski

14 grudnia 1925 roku Teodor Kubina został mianowany biskupem nowo utworzonej diecezji częstochowskiej, a sakrę biskupią przyjął 2 lutego 1926 roku na Jasnej Górze. Jego kadencja charakteryzowała się między innymi powołaniem do życia seminarium duchownego w Krakowie oraz tygodnika „Niedziela”. Mimo licznych propozycji objęcia urzędów biskupich w innych diecezjach, w tym biskupa śląskiego, Kubina konsekwentnie odmawiał.

W 1933 roku kardynał August Hlond powołał go do Rady Społecznej przy Prymasie Polski, a także był członkiem Komisji Społecznej oraz Komisji ds. Akcji Katolickiej do wybuchu II wojny światowej. W czasie okupacji Kubina rezydował w Częstochowie, gdzie jego diecezja została podzielona na trzy części na mocy zarządzeń okupacyjnych. Współpracował z polskim podziemiem, a również brał udział w tworzeniu memoriału biskupów, który został wręczony Hansowi Frankowi w 1940 roku.

Od 1949 roku był członkiem Komisji „Caritasu” oraz Komisji Studiów w ramach Episkopatu Polski. Jako jeden z nielicznych biskupów otwarcie potępił pogrom kielecki, co spotkało się z negatywną reakcją ówczesnego prymasa. Teodor Kubina zmarł 13 lutego 1951 roku w Częstochowie, a jego pogrzeb odbył się 17 lutego tego samego roku w krypcie katedry częstochowskiej.

Obecnie jego imię noszą ulice w Częstochowie, Katowicach, Świętochłowicach oraz Muzeum Archidiecezji Częstochowskiej, a także Zespół Szkół Stowarzyszenia Przyjaciół Szkół Katolickich w Wieluniu. Od 2004 roku przyznawany jest Medal im. Biskupa Teodora Kubiny dla osób lub instytucji zasłużonych dla rozwoju Akcji Katolickiej.

Odznaczenia

Teodor Kubina był osobą odznaczoną wieloma prestiżowymi wyróżnieniami za swoje zasługi i osiągnięcia. Wśród jego odznaczeń można wymienić:

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 2 maja 1923,
• Order Krzyża Południa III klasy, otrzymany w 1934,
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, przyznany w 1935.

---

Oceń: Teodor Kubina

---