August Czarnynoga


August Czarnynoga, który przyszedł na świat 13 września 1905 roku w Lipinach, był niezwykle ważną postacią w historii regionu. Jako powstaniec śląski, a także członek ruchu oporu, odznaczał się nie tylko odwagą, ale także zapałem i poświęceniem dla sprawy polskiej niepodległości. Zmarł 3 października 1986 roku w Świętochłowicach, pozostawiając po sobie nie tylko bogate dziedzictwo, ale i pamięć o swojej działalności.

Urodził się w rodzinie Józefa i Pauliny z Szołtysków jako jeden z trzech synów. Jego wczesne lata przypadły na pruski zabor. W tym czasie ukończył szkołę ludową, a znajomości języka polskiego w mowie i piśmie zdobywał w domowym zaciszu, korzystając z polskiego elementarza oraz modlitewnika. W okresie 1920–1922 młody Czarnynoga pracował jako robotnik w Zakładach Cynkowych "Silesia". W 1919 roku zaangażował się w działania Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół", a kolejny rok przyniósł mu przynależność do Towarzystwa Wycieczkowego "Jaskółka". Obie organizacje były nie tylko miejscem rekreacji, lecz także platformą do prowadzenia aktywnej działalności politycznej, szczególnie w kontekście zbliżającego się plebiscytu na Górnym Śląsku.

Jako szesnastolatek, August brał udział w pracach Polskiego Komisariatu Plebiscytowego w Lipinach. W 1921 roku, tuż po wstąpieniu do Polskiej Organizacji Wojskowej, posłużył jako kurier w II i III powstaniach śląskich. Jego lojalność i determinacja w walce były nieocenione, a w maju 1921 roku, jako kurier 10. Pułku Piechoty im. Karola Gajdzika, wyruszył na front. Po tragicznej śmierci ojca w walkach pod Januszkowicami, August powrócił do Lipin i kontynuował swoje szeregi jako kurier.

W latach 1923–1939 Czarnynoga pracował w kancelarii Wydziału Zdrowia Publicznego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. Wciąż aktywnie angażował się w różne organizacje, takie jak Polska Organizacja Wojskowa, Związek Obrony Kresów Zachodnich oraz Związek Byłych Powstańców Śląskich. Przed wybuchem II wojny światowej, stał się jednym z organizatorów Powstańczej Straży Obywatelskiej w Lipinach, co przyczyniło się do zabezpieczenia miejscowości oraz obrony granic przed atakami oddziałów Freikorpsu w rejonie Chebzie - Godula - Lipiny.

W obliczu wojennej rzeczywistości, August Czarnynoga schronił się w lasach pszczyńskich, gdzie stał się członkiem ruchu oporu. Najpierw brał udział w Polskich Siłach Zbrojnych, a później w Armii Krajowej, stosując pseudonim "Bez". Jeszcze przed przybyciem Armii Czerwonej, zorganizował grupę Polaków w celu zapewnienia bezpieczeństwa miejscowej kopalni "Matylda" oraz Zakładom Cynkowym. W styczniu 1945 roku, przystąpił do tworzenia lokalnego urzędu gminnego, stając się jego pierwszym naczelnikiem.

Ze względu na swoje umiejętności organizacyjne, został skierowany do Kędzierzyna, aby zająć się tworzeniem polskiej administracji. Po zakończeniu zajęć, powrócił do Lipin, gdzie podjął pracę w Zakładach Cynkowych "Silesia", a później w Hucie "Pokój", gdzie pracował aż do przejścia na emeryturę. August Czarnynoga zmarł w 1986 roku, a jego ostatnie miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu przy kościele w Lipinach.

Działalność turystyczna

W 1926 roku August Czarnynoga został członkiem Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, co stanowiło początek jego aktywności w organizacjach turystycznych. Od wczesnych lat istnienia tej instytucji był również zaangażowany w Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, co potwierdza jego pasję do turystyki i krajoznawstwa.

W 1954 roku uzyskał uprawnienia przewodnika beskidzkiego, co znacząco wpłynęło na jego dalszą karierę. W kolejnych latach zdobył również kwalifikacje przewodnika terenowego oraz miejskiego, działając na obszarze Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Jego wiedza oraz doświadczenie sprawiły, że stał się osobą szanowaną i poszukiwaną w środowisku turystycznym.

Dzięki jego wkładowi w działalność turystyczną, 14 czerwca 1985 roku został uhonorowany tytułem Honorowego Członka PTTK, co doskonale odzwierciedla jego znaczenie w kręgach turystycznych. August Czarnynoga patronuje również żółtemu szlakowi turystycznemu, który łączy Chorzów z Rudą Śląską, zachęcając innych do poznawania uroków tych terenów.

Działalność kronikarska

August Czarnynoga poświęcił swoje życie dokumentowaniu historii Lipin oraz ich okolic. Jego prace stanowią ważny wkład w zachowanie pamięci lokalnych wydarzeń oraz tradycji.

Wśród jego publikacji można znaleźć wiele cennych opracowań, w tym:

  • ludność Lipin Śląskich w walkach trzech powstań śląskich,
  • powstanie i rozwój szkolnictwa w Lipinach Śląskich,
  • Urząd Pocztowy w Lipinach Śląskich – 100 lat. 1873-1973,
  • Kronika Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Lipinach Śląskich.

Odznaczenia

August Czarnynoga otrzymał szereg prestiżowych odznaczeń, które świadczą o jego zasługach i oddaniu dla kraju. Oto lista wyróżnień, które mu przyznano:

  • krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi,
  • Honorowa Odznaka Plebiscytowa,
  • krzyże Zasługi w stopniu srebrnym i złotym,
  • krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
  • Order Krzyża Grunwaldu,
  • medal „Polska Swemu Obrońcy”,
  • medal Niepodległości,
  • medal Zwycięstwa i Wolności,
  • medal „Za służbę w administracji Rzeczypospolitej Polskiej”,
  • medal 30-lecia Polski Ludowej.

Przypisy

  1. a b c d e Nela Szlompek: Wielki patriota i społecznik August Czarnynoga. Gościniec PTTK. [dostęp 10.09.2020 r.]
  2. od 1951 dzielnica Świętochłowic

Pozostali ludzie w kategorii "Media i komunikacja":

Jarosław Budnik | Artur Saternus

Oceń: August Czarnynoga

Średnia ocena:4.62 Liczba ocen:16